Oświadczenia

Deklaracja Konferencji Praw Osób Transpłciowych

28 października 2009, Malta 

My, uczestnicy Europejskiej Konferencji Praw Osób Transpłciowych, pragniemy Europy wolnej od wszelkiej dyskryminacji (1), w której wszyscy ludzie są oceniani jako równie wartościowi niezależnie od swojej tożsamości płciowej i jej ekspresji. Marzymy o Europie, w której ludzie o dowolnej tożsamości płciowej i ekspresji płciowości są w pełni szanowani i mogą żyć swobodnie bez jakiegokolwiek naruszania ich praw człowieka oraz mieszania się instytucji do ich życia prywatnego, zgodnie z Zasadami Yogyakarty (2). Chcemy Europy, w której odpowiednia hormonalna i operacyjna pomoc medyczna, opłacana z ubezpieczenia zdrowotnego, jest dostępna bez patologizacji dla wszystkich osób transpłciowych, które jej  pragną, i w której od żadnej osoby transpłciowej nie wymaga się leczenia (takiego jak sterylizacja lub operacja narządów płciowych) ani diagnozy zaburzeń psychicznych jako warunku zmiany płci prawnej i/lub imion.

Głos Komisarza ds. Praw Człowieka: Tożsamość płciowa a prawa człowieka

Jednogłośnie wyrażamy zadowolenie z opublikowania w lipcu 2009 r. głosu Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka, Thomasa Hammarberga, "Tożsamość płciowa a prawa człowieka". Wypowiedź komisarza Hammarberga jest istotnym krokiem naprzód w podkreślaniu praw człowieka oraz równości, które rządy narodowe powinny zapewniać osobom transpłciowym. Popieramy wszystkie dwanaście zaleceń komisarza Hammarberga i wzywamy wszystkie 47 państw członkowskich Rady Europy do włączenia ich do prawa na poziomie krajowym, w tym do wprowadzenia prawa/procedur pozwalających na zmianę imion i płci prawnej bez obowiązku leczenia lub jakiejkolwiek diagnozy, a także do uchwalenia mocnego prawa antydyskryminacyjnego obejmującego zagadnienia tożsamości płciowej i jej wyrażania.

·         Wzywamy komisarza do wywarcia wpływu na państwa członkowskie Rady Europy, by zajęły się one naprawieniem luk w swoim prawodawstwie pod kątem realizacji dwunastu zaleceń. 

Instytucje europejskie

Zwracamy uwagę na znaczenie Europejskiej Konwencji Ochrony Praw Człowieka i Swobód Podstawowych (1950) oraz dyrektyw Unii Europejskiej w kwestii równości płci, a także orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w redukowaniu dyskryminacji osób transpłciowych.

Wzywamy instytucje Rady Europy oraz Unii Europejskiej do:

·           Monitorowania stosowania orzecznictwa oraz ustawodawstwa chroniącego równość płci w stosunku do osób transpciówych.

·          Dopilnowania, by tożsamość płciowa i ekspresja płciowości były wprost zawarte w przyszłym prawodawstwie równościowym.

·         Jednoznacznego zakazania wszelkich form dyskryminacji osób transpłciowych.

·         Wyraźnego włączenia problemu równości osób transpłciowych do działań w zakresie gender mainstreaming i programów funduszowych, a także włączenia wielowymiarowej kwestii tożsamości płciowej i jej wyrazu do polityki wewnętrznej i zewnętrznej.

·         Finansowania szczegółowych badań oraz zbierania danych na temat problemów równości osób transpłciowych i praw człowieka.

·         Włączenie organizacji zajmujących się równością i prawami osób transpłciowych do konsultacji społecznych mających na celu rozwój europejskiej polityki w zakresie równości płci oraz praw człowieka.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)

Ze szczególnym niepokojem dostrzegamy wysoki odsetek morderstw i przemocy wobec osób transpłciowych w całej Europie. Często policja nie bada wystarczająco przypadków zbrodni nienawiści oraz zabójstw osób transpłciowych, przez co nie dochodzi do odpowiedniego ścigania sprawców. Dodatkowo zbrodnie nienawiści wobec osób transpłciowych są w nikłym stopniu dokumentowane i monitorowane.

Dodatkowo, osoby transpłciowe migrujące do innego kraju lub pracujące w przemyśle seksualnym są szczególnie podatne na przemoc i stykają się z wieloma postaciami dyskryminacji, a także wykluczeniem społecznym i trudnościami ekonomicznymi.

·         Wzywamy państwa uczestniczące w OBWE do wprowadzenia praw ścigających zbrodnie nienawiści, w pełni uwzględniających osoby transłciowe.

·         Wzywamy państwa uczestniczące w OBWE do zapewnienia bezpiecznych warunków pozbawienia wolności oraz kontaktu z własną społecznością dla transpłciowych więźniów.

·         Wzywamy OBWE do monitorowania i ścigania przypadków morderstw na osobach transpłciowych jako zbrodni nienawiści.

Partnerzy społeczni: związki zawodowe i organizacje pracodawców

Martwi nas wysoki poziom dyskryminacji wobec osób transpłciowych w dostępie do zatrudnienia i jego utrzymaniu. Często prowadzi to do ubóstwa i poważnych negatywnych skutków dla życia i zdrowia takich osób. Nieproporcjonalnie znaczna liczba osób transpłciowych traci pracę, kiedy ich transpłciowość staje się znana pracodawcy (np. wraz z rozpoczęciem procesu transformacji płciowej lub u osób dostrzegalnie nie stosujących się do płciowych norm wyglądu).

Wzywamy partnerów społecznych do proaktywnego podjęcia wraz z organizacjami osób transpłciowych i LGBT działań prowadzących do ograniczania dyskryminacji i nękania osób transpłciowych w pracy oraz do wprowadzenia wewnętrznej polityki podtrzymującej godność transpłciowych pracowników.

·         Wzywamy Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) i jej członków do wprowadzenia w życie jedenastu zadań i działań, opisanych przez ETUC w Rezolucji jej Komitetu Wykonawczego na temat praw osób LGBT z 2008 r. (5)

·         Wzywamy zrzeszenia pracodawców do zmierzenia się z problemem dyskryminacji osób transpłciowych poprzez promowanie różnorodności przy udziale członków zrzeszeń, oraz do podkreślenia, w jaki sposób obecne prawo równościowe odnosi się do osób transpłciowych.

Krajowe organy równościowe

Dostrzegamy znaczenie krajowych organów równościowych w zwalczanie dyskryminacji osób transpłciowych poprzez wcielanie w życie równości płci i praw antydyskryminacyjnych na poziomie krajowym. Raport Agencji Praw Podstawowych na temat sytuacji społecznej pokazuje, że krajowe organy równościowe nie biorą obecnie pod uwagę problemu transpłciowości w wystarczającym stopniu. W związku z tym wzywamy te gremia do:

·         Proaktywnego wprowadzania ustawodawstwa antydyskryminacyjnego w celu poprawy równości oraz praw człowieka osób transpłciowych.

·         Monitorowania stosowania orzecznictwa oraz ustawodawstwa chroniącego równość płci w stosunku do osób transpłciowych.

·         Uwzględniania problemów osób transpłciowych w działaniach z zakresu gender mainstreaming.

·         Służenia informacją w zakresie praw osób transpłciowych oraz równości.

·         Wspierania osób transpłciowych poprzez kierowanie spraw o dyskryminację do sądów i/lub odpowiednich organów.

·         Dopilnowania, by tożsamość płciowa i ekspresja płciowości były wprost zawarte w przyszłym prawodawstwie równościowym.

·         Badania, zbierania i upowszechniania danych na temat równości osób transpłciowych i praw człowieka.

·         Włączenia organizacji zajmujących się równością i prawami osób transpłciowych do konsultacji społecznych mających na celu rozwój krajowej polityki w zakresie równości płci oraz praw człowieka.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

Z dużym niepokojem dostrzegamy, że tożsamości transpłciowe są nadal patologizowane i uznawane za schorzenie umysłowe. Ze względu na dalekosiężne skutki takiego ujęcia problemu dla życia osób transpłciowych w Europie, domagamy się usunięcia zaburzeń poczucia tożsamości płciowej z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD) oraz Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Schorzeń Umysłowych (DSM).

·         Wzywamy Światową Organizację Zdrowia do ochrony przysługujących osobom transpłciowym praw człowieka w ramach trwających obecnie rewizji ICD 10 i DSM IV.

·         Wzywamy do wprowadzenia alternatywnej, niepatologizującej kategorii do ICD 11, która stwarzałaby standardy jakości leczenia stosowane dla umożliwienia osobom transpłciowym wyrazu swojej płciowości. Żadne narodowe ani międzynarodowe instytucje ochrony zdrowia nie powinny traktować tożsamości transpłciowych jako chorób psychicznych. Powinny jednak umożzliwić dostęp do hormonalnej, chirurgicznej i/lub psychologicznej pomocy lekarskiej osobom transpłciowym, które jej potrzebują.

Ponadto prosimy Transgender Europe (TGEU) i Region Europejski Międzynarodowego Stowarzyszenia Gejów, Lesbijek, Osób Biseksualnych, Transpłciowych i Interseksualnych (ILGA-Europe) o dalsze lobbowanie na rzecz przysługujących osobom transpłciowym pełnej równośc i praw na poziomie Europy i wzywamy TGEU, ILGA-Europe i krajowe organizacje osób transpłciowych do współpracy nad wprowadzaniem zaleceń komisarza Hammerberga w całej Europie. Silnie wzywamy wszystkie kraje członkowskie Rady Europy do podjęcia działań gwarantujących przestrzeganie praw człowieka wszystkich ludzi z jednoznacznym uwzględnieniem osób transpłciowych.

^{1 Dyskryminacja osób transpłciowych w Europie jest dobrze udokumentowana w publikacjach Homophobia and Discrimination on Grounds of Sexual Orientation in the EU Member States: Part I – Legal Analysis (2008) http://fra.europa.eu/fraWebsite/material/pub/comparativestudy/FRA_hdgso_part1_en.pdf i Homophobia and Discrimination on Grounds of Sexual Orientation and Gender Identity in the EU Member States: Part II – The Social Situation (2009) http://fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/FRA_hdgso_report_Part%202_en.pdf}

^{2 Zasady Yogyakarty: zasady stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w stosunku do orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej (2007) http://www.yogyakartaprinciples.org/}

^{3 Pojęcie osób transpłciowych (stosowane powyżej) obejmuje osoby o tożsamości płciowej odmiennej od płci przypisanej im w momencie urodzenia oraz osoby, które pragną przedstawiać swoją płeć w sposób odmienny od płci przypisanej w momencie urodzenia. Obejmuje ono ludzi, którzy czują wewnętrzny przymus, preferencję lub pragnienie przedstawiania siebie niezgodnie z wymogami roli płciowej przypisanej im w momencie urodzenia, czy to za pomocą ubioru, dodatków, makijażu czy modyfikacji ciała. Są to m.in. osoby transseksualne i transgenderowe, transwestyci, crossdresserzy, osoby bezpłciowe, wielopłciowe i genderqueer.}

^{4 Human Rights and Gender Identity Issue Paper (2009) https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1476365}

^{5 ETUC actions and activities on promoting equal rights, respect and dignity for workers regardless of their sexual orientation or gender identity (2008) http://www.etuc.org/a/5808}

tłumaczenie: Ewa Ulińska